مسئولان بورد و شورای گسترش آموزش پزشکی وزارت بهداشت اعلام کرده‌اند که مراکز غیر انتفاعی و علمی-کاربردی که به آنها مجوز تربیت کارشناس پرستاری داده‌اند، استانداردهای لازم را دارند، برای بررسی این موضوع به بررسی آیین نامه استانداردهای کاللدی لازم برای یک دانشکده پرستاری می پردازیم.

به‌گزارش روابط‌عمومی سازمان نظام پرستاری، این روزها یکی از موضوعاتی که جامعه پرستاری با آن روبه‌رو شده، اعطای مجوز پذیرش دانشجو به یک دانشگاه غیرانتفاعی و یک مرکز علمی-کاربردی است. این موضوع باعث واکنش‌های بسیاری در سطح جامعه پرستاری شده است. از همین رو نگاهی به آیین‌نامه کالبدی برنامه آموزشی دوره کارشناسی پرستاری انداختیم.

در ابتدای این آیین‌نامه آمده است:‌ «از آنجا که در رشته‌های علوم پزشکی و به‌ویژه رشته پرستاری کیفیت استاندارد آموزشی نکته‌ای بسیار مهم است. این آیین‌نامه با هدف تعیینضروریات و استانداردهای کالبدی الزام آور برای راه‌اندازی و ادامه فعالیت دوره کارشناسی پرستاری تدوین شده است».

این آیین‌نامه مبنای راه‌اندازی رشته را برای ۳۰ دانشجو در نظر گرفته است و بر همین اساس استانداردهایی در نظر گرفته است که در آیین‌نامه با عنوان «حداقل (کف) امکانات و ضروریات مورد نیاز برای فعالیت یک مرکز با پذیرش سالانه 30 دانشجوی کارشناسی پرستاری» نوشته شده است.

 هیئت علمی، نیروی انسانی، فضاها، امکانات و تجهیزات آموزشی،امکانات، شرایط و تجهیزات آموزش بالینیو سایر فضاهای دانشگاهی، اداری و دانشجویی مورد نیاز دانشجویان برای آموزش رشته کارشناسی پرستاری چهار بخش اصلی این استانداردهاست که در این آیین‌نامه‌ای برای راه‌اندازی و ادامه فعالیت رشته پرستاری ضروری عنوان شده است.

20 هیئت علمی تمام وقت برای تربیت سالانه 30 دانشجوی پرستاری در هر دانشکده ضروری است

بر اساس مواد یک تا چهار این آیین‌نامه برای آموزش دوره کارشناسی رشته پرستاری برای آموزش سالانه 30 دانشجو به حداقل 20 نفر عضو هیئتعلمی متخصص تمام وقت مورد نیاز است. بر اساس جدولی که در این آیین‌نامه آمده است، ۱۰ هئیت‌علمی برای آموزش دروس غیربالینی و ۱۰ هیئت‌علمی برای آموزش دروس بالینی به‌صورت تمام وقت (استخدام رسمی، پیمانی یا قراردادی) باید در هر دانشکده فعالیت کنند.

همچنین اعضای هیئت‌علمی تمام وقت دوره کارشناسی پرستاری در رشته‌ای که آموزش می‌دهند باید دارای مدرک کارشناسی ارشد یا  PhDتخصصی باشند و از 20 نفر عضو هیئت علمی تمام وقت دوره حداقل 5 نفر باید در مرتبه استادیار و بالاتر باشند.

در ماده شش این آیین‌نامه هم بر اساس جدول دروس و تعداد واحدهایی که مشخص کرده، آمده است که به حداقل ۶ کارشناس برای راه‌اندازی و ادامه فعالیت برای رشته پرستاری نیاز است.

بخش زیادی از این آیین‌نامه در دو فصل به فضاها و امکانات و تجهیزات آموزشیو امکانات، شرایط و تجهیزات آموزش بالینی می‌پردازد.

فضاهای فیزیکی مورد نیاز برای فعالیت قانونی هر دانشکده پرستاری

فصل دوم مربوط به فضاها و امکانات و تجهیزات آموزشی است. این فصل شامل ماده‌های ۷ تا ۱۴ این آیین‌نامه است. در ماده هفت این آیین‌نامه آمده است: «دانشکده یا گروه پرستاری باید فضاها، تسهیلات فیزیکی، تجهیزات و ابزارهای آموزشی معتبر و متناسب با برنامه آموزشی دوره کارشناسیپرستاری را در محل دانشکده در اختیار داشته باشد و بدون محدودیت بتواند استفاده کند.»

ماده‌های ۸ تا ۱۲ به تفصیل و در جدول‌های مختلف به تجهیزات مورد نیاز در محل دانشکده مانند مولاژها و امکانات اتاق سمعی- بصري علوم تشریح شامل ۵۹ مورد، امکانات و تجهیزات آزمایشگاه فیزیولوژی، شامل ۲۲ مورد، امکانات و آموزش عملی درس بیوشیمی، شامل ۱۸ مورد و امکانات و تجهیزات آزمایشگاه میکروب شناسی، ایمنی شناسی و انگل شناسی، شامل ۱۵ مورد می‌پردازد.

نکته مهم این است که با توجه به رده‌بندی اهمیت لوازم و تجهیزات که در ماده ۷ به آن اشاره شده است بیش از ۹۰ درصد تجهیزاتی که در این جدول‌ها آمده است در رده ضروری یا بسیار ضروری قرار دارند.

در ماده 13 این آیین‌نامه هم داشتن کتابخانه اختصاصی با داشتن تعداد کافی کتاب‌های تخصصی، امکانات کامپیوتری جستجو در محل دانشکدهو همچنین داشتن فضای مطالعه به ظرفیت 40 نفر الزام شده است و در ماده 14حداقل کلاس درس مورد نیاز برای پذیرش سالانه 30 دانشجو را 4 کلاس با امکانات کامل سمعی و بصری (دیتا پروژکتور و کامپیوتر) ذکر کرده است.

آیین‌نامه استانداردهای کالبدی برنامه آموزشی دوره کارشناسی پرستاری در فصل سوم به امکانات، شرایط و تجهیزات آموزش بالینی پرداخته است. این فصل ماده‌های 15تا ۱۸ این آیین‌نامه را شامل می‌شود.

الزام یک بیمارستان آموزشی 120 تختخوابی برای آموزش سالانه 30 پرستار

در ماده ۱۵ حداقل عرصه بالینی برای آموزش بالینی با 30 نفر پذیرش سالانه را وجود یک بیمارستان با 120 تخت بستری فعال شهری که دانشکدهیا گروه پرستاری در آن مستقر است، عنوان کرده است.

در ماده ۱۶ به فضاها، امکانات و تجهیزات آموزش بالینی برای بخش‌های اصلی بیمارستان پرداخته که شامل ۸ مورد از جمله وجود کلاس درس و کنفرانس،‌ رختکن، کتابخانه، اتاق مطالعه، کتاب و منابع آموزشی، رایانه، دسترسی به اینترنت، اتاق هیأت علمی، دفتر آموزش بالینیدانشکده (کارشناس مستقر)، پاویون، امکانات تغذیه، امکانات ایاب و ذهاب و وسایل مصرفی است.

هر دانشکده پرستاری باید امکان استفاده همزمان از 5 مرکز بهداشتی را داشته باشد

ماده 17به امکانات و تجهیزات ضروری و بسیار ضروری آموزش پرستاری بهداشت جامعه برای حضور حداکثر 6 دانشجو در یک مرکز بهداشت شهریفعال با مراجعه کننده کافی می‌پردازد که شامل امکانات رختکن و کلاس است و تاکید می‌کند دانشکده پرستاری (گروه پرستاری) باید امکان استفاده همزمان از 5 مرکز بهداشتی درمانی شهری را داشته باشد.

یک هیئت علمی به ازای هر 8 دانشجو در مرحله کارآموزی پرستاری

ماده 18 این آیین نامه تاکید می‌کند: «در واحدهای کارآموزی دانشجویان پرستاری به ازاء هر 8 نفر یک نفر عضو هیئت علمی بالینی پرستاری سرپرستی دانشجویان را بر عهده خواهد داشت. در کارآموزی در عرصه تعداد دانشجو به ازاء هر عضو هیئت علمی 15 نفر است.»

در نهایت در فصل چهارم، موضوع سایر فضاهای دانشگاهی، اداری و دانشجویی مورد نیاز دانشجویان را مطرح می‌کند. ماده ۱۹ آیین‌نامه، دانشکده پرستاری و دانشگاه متبوع را ملزم می‌کند تامین قسمت‌های کالبدی و امکانات اداری دانشجویی برای رشته پرستاری را تامین و اقدامات و پشتیبانی لازم را که در جدولی آورده است انجام دهد..

در ماده 20 و آخرین ماده آیین‌نامه استانداردهای کالبدی برنامه آموزشی دوره کارشناسی پرستاری هم آمده است: «سرانه‌ها و استاندارهای این آیین‌نامه شامل همه مراکز دولتی (وابسته به وزارت بهداشت و سایر نهادها) و دانشگاه آزاد اسلامی است. رعایتاین استانداردها علاوه بر اینکه برای مراکز متقاضی تاسیس الزامی است. شامل مراکزی که در حال فعالیت هستند نیز می شود. لذا ضروریاست کلیه مراکز نسبت به دستیابی به استاندارها اقدام کنند. بدیهی است استانداردهای این آیین‌نامه مبنای بازدیدهای ادورای هم قرار می‌گیرد.)

فایل پی‌دی‌اف کامل این آیین‌نامه را می‌توانید از اینجا مشاهده کنید.