معاون پرستاری وزارت بهداشت گفت: توسعه مراقبت‌های حمایتی باید بخشی از نظام سلامت و پزشکی خانواده باشد، بر این اساس پوشش کامل بیمه‌ای مراقبت‌های تسکینی تا پایان سال ۱۴۰۴هدف وزارت بهداشت است.

به گزارش روابط عمومی سازمان نظام پرستاری دکتر عباس عبادی، در پنجمین همایش ملی مراقبت‌های حمایتی و تسکینی و کنفرانس علمی یک روزه طب حمایتی و تسکینی در دانشگاه علوم پزشکی مشهد، به تشریح برنامه‌ها و چشم‌اندازهای وزارت بهداشت در این حوزه پرداخت.

وی با تاکید بر ضرورت گنجاندن مراقبت‌های تسکینی به عنوان بخشی از زنجیره خدمات نظام سلامت، به ویژه در برنامه پزشکی خانواده و سلامت خانواده، گفت: اگر خدمات مراقبت تسکینی به صورت جزیره‌ای و مستقل ارائه شود، اثرگذاری و موفقیت آن کاهش می‌یابد.

معاون پرستاری وزارت بهداشت تصریح کرد: تحقق این هدف نیازمند همکاری و مشارکت جدی مردم، انجمن‌های علمی، نهادهای مردم‌نهاد و نمایندگان مجلس است و بدون حمایت همه‌جانبه، پیشرفت در این حوزه محدود خواهد بود.

وی همچنین به چالش‌های موجود از جمله ناآگاهی مردم از خدمات مراقبت های تسکینی و عدم دسترسی به خدمات در برخی مناطق کشور اشاره و تاکید کرد: برنامه‌های راهبردی وزارت بهداشت بر اساس برنامه هفتم توسعه، دسترسی عادلانه به خدمات مراقبتی، مدیریت موثر درد و تامین داروهای ضروری را در اولویت قرار داده است.

دکتر عبادی از تلاش وزارت بهداشت برای توسعه ظرفیت نیروی انسانی متخصص در حوزه مراقبت تسکینی خبر داد و یادآور شد: در پنج سال گذشته با همکاری سازمان‌های بین‌المللی، تعداد قابل توجهی از پرستاران و پزشکان و سایر متخصصان در این رشته آموزش دیده‌اند.

انجمن مراقبت تسکینی تشکیل می شود

وی همچنین از تدوین سند ملی مراقبت تسکینی و تشکیل کمیته راهبردی و اصلاح ساختار وزارت بهداشت در این زمینه خبر داد و از تشکیل انجمن علمی مراقبت تسکینی و برگزاری انتخابات هیئت مدیره آن به عنوان گامی مهم در تولید دانش و توسعه خدمات یاد کرد.

معاون پرستاری وزارت بهداشت  به تدوین دستورالعمل‌های دسترسی به داروهای مسکن و راهبردهای مدل ارائه خدمات مراقبتی اشاره کرد و گفت: خدمات مراقبتی باید متناسب با نوع بیماری و شدت آن ارائه شود و در این راستا آیین‌نامه‌ها و نقشه راه‌های مشخصی تهیه شده است.

دکتر عبادی افزود: حضور پزشکان متخصص و همکاری میان رشته‌ای از ارکان مهم گسترش خدمات مراقبت حمایتی است و از تمامی دست‌اندرکاران و نهادهای مرتبط خواست که در توسعه این حوزه همراهی و حمایت کنند. یکی از چالش‌های مهم این حوزه، تأمین تجهیزات و حمایت مالی است که باید مورد توجه جدی قرار گیرد.                                                                                   

ضرورت گنجاندن خدمات سلامت معنوی در مراقبت‌های تسکینی

دکتر حسن ابوالقاسمی رئیس دانشگاه علوم پزشکی بقیه‌الله نیز در این همایش با اشاره به اینکه سلامت معنوی؛ بعد مغفول مانده نظام سلامت کشوراست، افزود: سلامت معنوی رکن کلیدی در مراقبت‌های حمایتی و تسکینی است.

وی گفت: سلامت معنوی یکی از ابعاد کلیدی سلامت است که متأسفانه در نظام سلامت ما کمتر به آن توجه شده است. این موضوع در فرهنگ و ادبیات غنی ایرانی جایگاه ویژه‌ای دارد و نمونه‌های فراوانی از مفاهیم معنوی در اشعار بزرگان ایرانی مانند پروین اعتصامی قابل مشاهده است. نگاه صرف به سلامت جسمی کافی نیست و باید تمام ابعاد سلامت شامل جسم، روان، سلامت اجتماعی و معنوی در ارائه خدمات به بیماران مورد توجه قرار گیرد.

رئیس دانشگاه علوم پزشکی بقیه الله به ضرورت گنجاندن سلامت معنوی در مراقبت‌های تسکینی و حمایتی تاکید کرد و آن را یکی از الزامات اساسی برای ارتقای کیفیت زندگی بیماران عنوان نمود.

ابوالقاسمی با بیان اینکه در سال‌های اخیر تلاش‌های قابل توجهی برای توسعه سلامت معنوی در کشور انجام شده است، اظهار داشت: این حوزه نیازمند توجه بیشتر نهادهای علمی، پزشکی و فرهنگی است تا بتواند به‌طور موثر در نظام سلامت جا بیفتد. اکنون با حمایت وزارت بهداشت و همکاری دانشگاه‌ها، برنامه‌های مدونی برای آموزش و توسعه سلامت معنوی تدوین شده است.

رئیس دانشگاه علوم پزشکی بقیه‌الله با تأکید بر ارتباط میان علوم پزشکی و ادبیات غنی ایرانی گفت: ادبیات ما سرشار از مفاهیم معنوی است که می‌تواند الهام‌بخش توسعه رویکردهای نوین در مراقبت‌های حمایتیباشد. باید تلاش کنیم این فرهنگ و دانش را در مسیر بهبود سلامت معنوی بیماران به کار ببریم و از ظرفیت‌های فرهنگی و معنوی ایران بهره‌مند شویم.

 دکتر ابوالقاسمی با اشاره به تجربه بین‌المللی در حوزه سلامت معنوی گفت: دانشگاه‌های معتبر دنیا «سلامت معنوی» را بخشی از دروس دانشگاهی می‌دانند، زیرا باور دارند که انسان هدفمند زندگی می‌کند و ابعاد روحی و معنوی او در کیفیت زندگی تأثیر دارد.

وی با اشاره به پژوهش‌های بین‌المللی خاطرنشان کرد: سلامت معنوی ارتباط مثبت و معناداری با کاهش بیماری‌های جسمی و رفتارهای پرخطر مانند مصرف دخانیات و رفتارهای جنسی مخاطره‌آمیز دارد. مطالعات متعدد نشان می‌دهد افرادی که سطح بالاتری از معنویت و اعتقادات مذهبی دارند، کمتر در معرض بیماری‌های قلبی، فشار خون بالا، خودکشی و مصرف مواد مخدر قرار می‌گیرند.

خدمات مراقبت تسکینی شامل طیفی از خدماخت پزشکی، پرستاری، روانشناسی و مددکاری است

محمد جهانگیری کارشناس نظام سلامت نیز در پنجمین همایش مراقبت‌های حمایتی و تسکینی گفت: در نظام سلامت، یکی از ارکان اساسی، سامانه مدیریت اطلاعات است. ما در این حوزه سه پایه اصلی داریم که مهمترین آن، کاهش بار اقتصادی و کاهش بار بیماری از دوش بیماران است.

وی ادامه داد: هدف نهایی ما، کاهش هزینه‌های ناشی از بیماری و ارتقای کیفیت زندگی بیماران و خانواده‌های آنان است. در طول 10 تا 15 سال گذشته، تجربه‌های ارزشمندی در حوزه‌های مختلف پزشکی، پرستاری، روان‌شناختی و سلامت معنوی به دست آمده است.

جهانگیری گفت: مراقبت‌های حمایتی و تسکینی امروز تنها محدود به درمان بالینی نیست؛ بلکه جنبه‌های اجتماعی، ژنتیکی، تغذیه‌ای، تأمین تجهیزات و سایر ابعاد سلامت بیماران را نیز دربرمی‌گیرد.

وی افزود: در نظام سلامت، ما چند نوع محیط ارائه خدمات داریم که شامل بستری، سرپایی، مشاوره در بیمارستان و درمانگاه است اما  متأسفانه مراقبت‌های درمانگاهی و مراقبت در منزل هنوز در بخش دولتی به‌صورت ساختاریافته وجود ندارد، در حالی که مراقبت بالینی در منزل یکی از ارکان مهم مراقبت تسکینی است و باید در نظام سلامت کشور نهادینه شود.

وی گفت: اکوسیستم مراقبت تسکینی شامل طیفی از خدمات پزشکی، پرستاری، مددکاری اجتماعی، روان‌شناسی و مراقبت معنوی است.

جهانگیری افزود: در این مدل، ما از تشخیص تا درمان و مراقبت حمایتی، یک چرخه کامل مراقبتی را دنبال می‌کنیم. این چرخه از خودمراقبتی آغاز می‌شود و با استقرار پزشک خانواده و استفاده از شبکه‌های بهداشت و درمان ادامه می‌یابد. پزشک خانواده باید مسئولیت‌پذیر و همراه بیمار باشد، نه صرفاً پاسخ‌دهنده‌ تماس تلفنی. مراقبت تسکینی یعنی حضور واقعی در کنار بیمار و همراهی مؤثر با او.