معاون پرستاری وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی گفت: تمرکز نظام سلامت کشور ما بر درمان است و از ظرفیت بسیاری از فارغ التحصیلان مانند پرستاران، ماماها و حتی پزشکان عمومی در بخش بهداشت و توانبخشی استفاده نمی شود حتی در بخش درمان نیز استفاده بهینه از ظرفیت پرستاران می توانند به بهبود کیفیت خدمات با هزینه کمتر منجر شود که مغفول مانده است.

به گزارش خبرنگار سازمان نظام پرستاری، عباس عبادی چهارشنبه در نشست سیاستی بررسی توسعه نقش پرستاران در نظام سلامت اظهار کرد: قرار بود این نشست در تیرماه گذشته برگزار شود و همه برنامه‌ها پیش‌بینی شده بود، اما به علت جنگ ناجوانمردانه ۱۲روزه که به کشور تحمیل شد، بخش‌هایی از برنامه تحت تأثیر قرار گرفت. با این حال، امروز با افتخار در خدمت شما هستیم.

وی ادامه داد: باید بگویم هدف اصلی این نشست و نشست‌های مشابه، اگر انتفاع مردم، کمک به اقتصاد سلامت، بهبود کیفیت زندگی مردم و فراهم کردن دسترسی آسان به خدمات ایمن، باکیفیت و ارزان نباشد، قطعاً مانند بسیاری از نشست‌های دیگر، به اهدافی که دنبال می‌کنیم نخواهد رسید.

معاون پرستاری وزیر بهداشت تصریح کرد: نظام‌های سلامت، به‌ویژه نظام سلامت ما، به علت گستردگی و حوزه وسیع خدماتش، مجموعه بزرگی را دربر می‌گیرد؛ جمعیتی بالغ بر ۶۰۰هزار نفر در بخش دولتی و حدود ۳۰درصد بیش از آن در سایر بخش‌های غیردولتی مانند بخش خصوصی و تأمین اجتماعی در نظام سلامت فعالیت می کنند.

وی گفت: در مجموع، بیش از یک میلیون نفر به‌طور مستقیم و غیرمستقیم در عرصه سلامت نقش‌آفرینی می‌کنند. یکی از نقدهایی که به نظام سلامت ما وارد است، این است که خدمات را گران اداره می‌کنیم و این امر باعث شده بسیاری از مردم نتوانند به خدمات باکیفیت دسترسی داشته باشند. نکته دوم این است که در سال‌های گذشته، خواسته یا ناخواسته، ذائقه مردم را برای استفاده از خدمات سلامت تغییر داده‌ایم.

عبادی با بیان اینکه گران اداره کردن نظام سلامت، یک نقد جدی است، گفت: با توجه به بزرگی خانواده نظام سلامت و تعدد دیسیپلین‌ها و ارائه‌دهندگان خدمت با ظرفیت‌های بالا، این ظرفیت‌ها گاهی کم‌انگاشته شده‌اند. کم‌انگاشته شدن به معنای نگاه صنفی نیست. توجه همه ما باید به این باشد که از این ظرفیت بزرگ چگونه می‌توان بهتر و باکیفیت‌تر استفاده کرد.

وی خاطرنشان کرد: یکی از حوزه‌های مهم سلامت، حوزه منابع انسانی است. یکی از دلایلی که همکاران ترک خدمت یا مهاجرت می‌کنند، علاوه بر بحث معیشت، موضوع کرامت است. کرامت الزاماً به معنای عدالت در پرداخت نیست، گر چه بخشی از آن به این موضوع مربوط می‌شود. عدالت یعنی متناسب با دانش و مهارت افراد از ظرفیتشان استفاده شود، یا اگر مهارت آنان عرضه می‌شود، متناسب با آن قدردانی صورت گیرد. در این حوزه تئوری‌های مختلفی مطرح است، از جمله تئوری انتظار و تئوری برابری در انگیزش.

عبادی افزود: گروه‌های مختلف سلامت، از جمله نیروهای حوزه بهداشت، گروه پرستاری شامل پرستاران و ماماها ظرفیت‌های ارزشمندی هستند. به لطف انقلاب اسلامی و توسعه نظام سلامت، امروز ما تعدد مقاطع و رشته‌ها را داریم؛ در حالی که ۴۰یا ۵۰سال قبل، بسیاری از این رشته‌ها به صورت مستقل وجود نداشت.

وی گفت: در گذشته پرستار یا مامای مستقل کمتر داشتیم. تفکیک رشته‌ها ـ مانند اتاق عمل و فوریت‌های پزشکی ـ در ظاهر به تخصص کمک کرده اما از طرف دیگر، بخشی از ظرفیت نظام سلامت را کاهش داده است. در حوزه پزشکی نیز همین‌گونه است. تعدد تخصص‌ها به تخصصی شدن خدمت کمک می‌کند اما در عین حال، بخشی از ظرفیت فرد را محدود می‌سازد. مثلاً کسی که جراحی توراکس انجام می‌دهد، پیشینه‌اش جراحی عمومی است؛ اما وقتی وارد مقطع بالاتر تخصصی می‌شود، مرزبندی ذهنی ایجاد می‌شود که هم ما و هم خود او از بخشی از ظرفیت‌ها محروم می‌شویم.

نقش ماماها و پزشکان عمومی در نظام سلامت کاهش یافته است

معاون پرستاری وزیر بهداشت ادامه داد: بسیاری از متخصصان حوزه سلامت اعتقاد دارند از ظرفیت گروه‌های مختلف مانند ماماها، پزشکان عمومی و پرستاران به اندازه کافی استفاده نمی‌شود. متأسفانه امروز عملاً از ظرفیت بزرگ پزشکان عمومی در عرصه ارائه خدمت محروم شده‌ایم و مدل ارائه خدمت ناخواسته به سمتی رفته که این گروه بزرگ به حاشیه رانده شده‌اند.

وی گفت: استفاده نکردن از ظرفیت‌ها، به علت اصرار بر تخصص‌گرایی بیش از حد، باعث شده است که امروز عملاً کارشناسان مامایی را از ارائه خدمت در بعد پیشگیری که یکی از تأکیدات حوزه‌های کلان نظام سلامت است محروم کنیم و آنان را از یک کارشناس به یک اپراتور تبدیل کنیم.

وی افزود: تعدد و تنوع رشته‌های پرستاری نیز قابل توجه است. ما اکنون ۱۴تا ۱۵رشته کارشناسی ارشد و تخصصی در حوزه پرستاری داریم که در یک دهه گذشته با تلاش استادان بزرگواری چون سرکار خانم دکتر مداح و جناب آقای عباس‌زاده توسعه یافته‌اند.

معاون پرستاری وزیر بهداشت ادامه داد: اکنون، هنگامی که در معاونت پرستاری وضعیت را رصد می‌کنیم، می‌بینیم که شاید نزدیک به ۳۵درصد از این همکاران در بخش و تخصصی که باید به کار گرفته شوند، مشغول به کار نیستند.

عبادی خاطرنشان کرد: تجربه دنیا نشان می‌دهد که زمانی می‌توان به ماهیت عدالت در سلامت ـ یعنی ارزان‌سازی خدمت، اما خدمتی ایمن و با کیفیت ـ دست یافت که از ظرفیت نیروی انسانی به شکل بهینه استفاده شود. واقعیت این است که امروز حتی در حوزه سلامت نیز نگاه اقتصادی وجود دارد. بنابراین برای صرفه‌جویی در منابع مالی و برای مدیریت و حفظ درست این منابع، انتظار می‌رود از ظرفیت‌هایی که در کوریکولوم‌های آموزشی برای تربیت متخصصان مختلف، از جمله پرستاری، مامایی و به‌ویژه گروه‌های بهداشت ایجاد شده، به شکل بهینه استفاده شود.

وی یادآور شد: در خلال این نشست، همکاران عزیز تجربه دنیا را ارائه خواهند داد و برخی از هموطنانمان که در خارج از کشور هستند، تجربه زیست و بهره‌گیری از ظرفیت کارشناسان و کارشناسان ارشد پرستاری و مامایی در آن کشورها را به سمع شما خواهند رساند.

وی ابراز امیدواری کرد که این نشست بهانه‌ای باشد برای اینکه در حوزه سیاست‌گذاری کلان نظام سلامت، با توجه به تأکید ریاست جمهور بر توسعه پزشکی خانواده مسیر درستی طی شود.

دکتر عبادی گفت: انبوهی از فارغ‌التحصیلانی داریم که واقعاً تمایلی ندارند الزاماً در بیمارستان کار کنند. باید از ظرفیت این‌ها در حوزه پیشگیری، توان‌بخشی و مراقبت تسکینی بهره ببریم. اکنون عمده انرژی ما بر درمان متمرکز شده و شاید به بخش‌های دیگر کمتر توجه شده است.