روند تخصصی شدن و رشد تکنولوژی نیاز به تربیت متخصصان را ببیشتر کرده است. این رویکردی است که لزوم توسعه پرستار پرکتیشنر را در کشور نشان می‌دهد. موضوعی که کارشناسان حوزه سلامت در نشست سیاستی بررسی نقش پرستاران در نظام سلامت به آن تاکید کردند.

به‌گزارش روابط‌عمومی سازمان نظام پرستاری، برای بالا بردن کارآمدی نظام سلامت و به‌طور خاص حرفه پرستاری به نقش پرستار تخصصی در نظام سلامت کشور نیاز داریم. بسیاری از پژوهش‌های انجام شده در مجلات تخصصی بین‌المللی نشان می‌دهد که پرستار تخصصی هم می‌تواند کارآمدی نظام سلامت را بالا ببرد و هم باعث رضایتمندی پرستاران و مردم شود.

پرستاری پرکتیشنر می‌تواند پازل نظام شبکه سلامت ایران و سطوح خدمات بهداشتی، درمانی، توانبخشی و هوم کر را تکمیل کند. امروز پرستاران تخصصی در دنیا توانسته اند در مدل‌های ارائه خدمات سلامت جایگاه خود را پیدا کنند. بخش های مختلف پزشکی نیز از رشد جایگاه پرستار تخصصی استقبال کرده اند زیرا به بهبود عملکرد آن بخش کمک کرده است.

دومین پنل نشست سیاستی بررسی نقش پرستاران در نظام سلامت به موضوع سطح دوم مراقبت‌های بهداشتی؛‌ مراقبت‌های تخصصی در مراکز درمانی و بیمارستان‌ها اختصاص داشت.

نقش پرستاران متخصص در بهبود کیفیت خدمات و کاهش هزینه های سلامت

دکتر شروین بدو، فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان و عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران در دومین پنل نشست سیاستی بررسی نقش پرستاران در نظام سلامت موضوع خود را با عنوان «توسعه نقش پرستاری به پرستار پرکتیشنر و تاثیر آن در بهبود نتایج بالینی مراقبت‌ها و کاهش هزینه‌های پرداختی بیماران و بیمه‌ها» ارائه کرد.

بدو در پژوهش خود به تفاوت پرستار پرکتیشنر و پزشک پرداخت. وی همچنین به زمینه‌های مراقبت پرستاران پرکتیشنر مانند مراقبت‌های اولیه و خانواده، اطفال، سالمندی، زنان و زایمان، روانپزشکی و سلامت روان، اورژانس، بیهوشی و ... اشاره کرد.

مسیر و مدت‌زمان تحصیل پرستار پرکتیشنر و همچنین محل‌های اشتغال آنها مانند بیمارستان‌ها، کلینیک‌ها، هوم‌کرها، مدارس و ... بخش دیگر ارائه عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران بود.

بدو در ادامه به مزایای نقش پرستار پرکتیشنر در نظام سلامت مانند صرفه‌جویی در منابع، مزایا برای بیماران، مزایا برای بیمه‌ها و ... پرداخت. هر چند وی چالش‌هایی مانند پیشتیبانی‌های قانونی، تغییر در سیاست‌های بهداشتی برای پذیرش این نقش و ... را پیش روی این نقش دانست.

دکتر بدو بخشی از ارائه خود را به دکتر محمدرضا مدرسی، فوق تخصص ریه و رئیس انجمنCF اختصاص داد. مدرسی در این بخش به تجربه تربیت پرستاران تخصصیCF در سراسر کشور با حمایت معاونت پرستاری وزارت بهداشت و همکاری نهادهای بین‌المللی و تغییری که این پرستاران تخصصی در کیفیت مراقبت از این بیماران و ارتقای سطح زندگی آنها، به‌خصوص افزایش طول عمر این بیماران انجام داده‌اند پرداخت.

فوق تخصص مراقبت های ویژه: حضور پرستاران متخصص ICU کارایی را بالا می برد

«تعامل پزشکان و سایر اعضای تیم سلامت در ایفای نقش پرستار پرکتیشنر در مراکز درمانی کشور» موضوع پژوهش دکتر امیر سعید، فوق تخصص مراقبت‌های ویژه در این نشست بود. موضوع اصلی بحث او این بود که پرستاران جایگزین پزشکان نمی‌شوند، بلکه شکاف بین مراقبت‌های بالینی و تصمیم‌گیری‌های پزشکی را پر می‌کنند.

سعید در این پژوهش ابتدا به نقش پرستار متخصص از جمله ارزیابی پیشرفته بیمار، تصمیم‌گیری بالینی، رهبری تیم واکنش سریع و پایش مداوم بیماران اشاره کرد. سپس اهداف مشترک همکاری گروه درمانی را مانند بهبود پیامدهای بالینی و بقای بیماران، کاهش زمان پاسخ‌دهی در زمان اورژانس، کاهش مرگ و میر و خطاهای قابل اجتناب و افزایش بهره‌وری در سیستم‌های مراقبت‌های بهداشتی با بار کاری زیاد را بیان کرد.

فوق‌تخصص مراقبت‌های ویژه در ادامه با ارائه نتایج ایجاد یک تیم واکنش سریع در بیمارستان نمازی شیراز و پژوهشی که بر مبنای آن انجام شده، نشان داد هم میزان احیای قلبی در اورژانس و هم میزان انتوباسیون کاهش پیدا کرده است.

سعید در ادامه به نقش پرستار متخصص درICU پرداخت که در نتیجه حضور پرستار متخصص در این بخش در پاسخ‌دهی شاهد کاهش تاخیر و بهبود کارایی بوده و همچنین باعث ایجاد اهداف مشترک و تقویت اعتماد بین اعضای تیم، ایجاد احترام متقابل، تداوم همکاری و توانمندسازی پرستاران متخصص شده است.

وی در پایان به بررسی چالش‌های پیش‌روی ایجاد و توسعه نقش پرستار متخصص در کشور و همچنین راه‌حل‌های پیشنهادی خود برای رفع این چالش‌ها پرداخت.

وظایف پرستار پرکتیشنر

دکتر تهمینه صالحی، استاد دانشگاه علوم پزشکی ایران هم در ارائه پژوهش خود با عنوان «برنامه آموزشی پیشنهادی تربیت پرستار پرکتیشنر در ایران» ابتدا به تعریف‌ پرستار پرکتیشنر بر اساس تعریف انجمن پرستاران پرکتیشنر آمریکا پرداخت.

صالحی در ادامه سطوح اصلی پرستاری بر اساس مدرک و اعتبارنامه را عنوان کرد. در ادامه چارت صلاحیت‌های مورد نیاز پرستار پرکتیشنر را توضیح داد و به بررسی رده‌های پرستار پرکتیشتنر در کشورهای عمان و عربستان پرداخت.

استاد دانشگاه علوم‌پزشکی ایران در ادامه ارائه خود به وظایف پرستار پرکتیشنر، شرایط ورود به دوره آموزشی برای پرستاری پرکتیشنر، محیط آموزشی مناسب، مربیان و عنوان‌های مورد نیاز برای تربیت پرستار پرکتیشنر  و همچنین چارت درسی و تعداد واحد مورد نیاز نظری و عملی آنها پرداخت.

وزارت بهداشت به پرستاران متخصص نیاز دارد

در ادامه این نشست، دکتر مشکینی، معاون مرکز مدیریت بیمارستانی که از طرف معاونت درمان وزارت بهداشت در این نشست حضور پیدا کرده بود، مطلبی با عنوان «نگاهی به نظام مراقبت‌های تخصصی درمانی در ایران، دستاوردها و چالش‌های موجود» ارائه کرد.

دسته‌بندی نظام سلامت به موارد بهداشتی، پیشگیری و خدمات پایه که در حوزه مراقبت‌های نظام بهداشتی ارئه می‌شود در سطح یک، درمان‌های تخصصی که در بیمارستان‌ها و مراکز درمانی ارائه می‌شود در سطح دو و مسائل توانبخشی در سطح سه دسته‌بندی می‌شود، موضوعی بود که در ابتدای صحبت مشکینی به آن اشاره کرد.

اشاره به نقش پرستاران در نظام سلامت به‌عنوان حلقه اتصال بین سطوح مختلف نظام سلامت و لزوم رشد تخصصی پرستاران متناسب با نیازهای سلامت جامعه با توجه به تخصصی شدن درمان‌ها و همچنین کنترل عفونت، فرایندهای بیمارستانی، ایمنی بیمار و ... در فرایند درمان‌های تخصصی که مستقیم با جایگاه پرستاری در ارتباط است، بخش دیگری از صحبت‌های معاون مرکز مدیریت بیمارستانی وزارت بهداشت بود.

در ادامه مشکینی به نیاز به پرستار تخصصی با توجه به رشد تخت‌های بیمارستانی به‌خصوص در بخش‌های ویژه و همچنین رشد تکنولوژی و فن‌آوری‌های جدید اشاره کرد.

چالش اصلی از دید معاون مرکز مدیریت بیمارستانی کمبود پرستار است. به گفته وی ایجاد انگیزه برای پرستاران، آمایش سرزمینی و ... از راه‌های جبران کمبود پرستار است. به خصوص رشد پرستاران تخصصی می‌تواند برای حل این چالش راهگشا باشد.

بر اساس گفته مشکینی چالش کمبود نیرو در زمینه مراقبت‌های ویژه و همچنین در مناطق محروم، لزوم تربیت پرستاران تخصصی برای دسترسی همه به خدمات مراقبت و سلامت را بیشتر می‌کند.

معاون مرکز مدیریت بیمارستانی در نتیجه‌گیری گفت: در سیاستگذاری، تدوین پروتکل‌ها، نظارت اجرایی و در کیفیت ارائه خدمات پرستاران باید مشارکت داده شوند، بنابراین سیاست‌های جذب، ماندگاری و توسعه آموزش تخصصی و مهارت‌ افزایی اصلی‌ترین موضوع این نشست است که باید بر آن تاکید کرد.

در پایان دومین پنل نشست سیاستی بررسی نقش پرستاران در نظام سلامت ندا امیری، پرستار پرکتیشنر بیمارستانی از آمریکا درباره نقش پرستاران پرکتیشنر بیمارستانی، وظایف آنها، دوره‌های آموزشی و مجوز‌های طلاحیتی لازم و همچنین تجربیات خود به‌عنوان یک پرستار پرکتیشنر با حاضران گفتگو و به سوالات آنها پاسخ داد.

سومین پنل نشست سیاستی بررسی نقش پرستاران در نظام سلامت به سطح سوم مراقبت‌های بهداشتی؛ مراقبت‌های طولانی‌مدت، توانبخشی و درمان در منزل اختصاص داشت.

در ابتدای این پنل دکتر سید علی حسینی، رئیس دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی در جریان ارائه خود با عنوان «نگاهی به وضعیت مراقبت‌های طولانی مدت و توانبخشی در جامعه، آمار و چالش‌ها» گفت: تعداد اندک پرستاران آموزش دیده در حوزه توانبخشی به هیچ وجه پاسخگوی نیاز کشور نیست، پرستاران می‌توانند به‌عنوان مشاور، محقق و حتی مدیر در ساختار تیم توانبخشی نقش‌آفرینی کنند و پل ارتباطی رشته‌های مختلف توانبخشی باشند.

رئیس دانشگاه علوم توانبخشی افزود: در حالی که سازمان‌های بین‌المللی وWHO  برای برنامه 2031 ساختاری مشخص طراحی کرده‌اند، ما باید در چهار تا پنج سال آینده گام‌های مهمی برداریم. یکی از چالش‌های جدی، ضعف خدمات توانبخشی مبتنی بر جامعه و محدودیت منابع مالی و بیمه‌ای است.

حسینی ادامه داد: از سال ۲۰۱۴ آموزش پرستاری توانبخشی به‌صورت رسمی در کشور آغاز شده است. اکنون تنها یک دانشگاه تخصصی توانبخشی داریم که هر سال تعداد محدودی دانشجو در مقطع کارشناسی‌ارشد تربیت می‌کند و این به‌هیچ‌وجه پاسخگوی نیاز گسترده کشور نیست.

رئیس دانشگاه علوم توانبخشی گفت: پرستاران توانبخشی می‌توانند پل ارتباطی رشته‌های مختلف توانبخشی باشند و سرویس‌ها را هم در فاز حاد و هم در فازهای مزمن، در جامعه و بیمارستان، تسهیل کنند. این پرستاران علاوه بر کاهش بار کاری تیم توانبخشی، روند بهبود و ترخیص بیماران را نیز سرعت می‌بخشند. به‌ویژه در بیمارانی مانند بیماران سکته مغزی که طولانی بودن دوره بستری برای آنان بسیار دشوار است.

وی ادامه داد: گسترش دسترسی در مناطق کم‌برخوردار و حومه شهرها، ارائه مراقبت‌های تخصصی از راه دور، تقویت همکاری‌های بین‌بخشی و ارتقای سیاست‌گذاری‌ها از دیگر ظرفیت‌هایی است که حضور پرستاران توان‌بخشی ایجاد می‌کند.

پرستار متخصص کیفیت خدمات سلامت را بالا می برد حتی اگر هزینه ها کم نشود

در ادامه پنل سوم هم دکتر محمد جهانگیری، مدیر موسسه کنترل سرطان ایران (مکسا) موضوع خود را با عنوان «توسعه نقش پرستاری پرکتیشنر در سطح سوم مراقبت‌های بهداشتی و تاثیر آن در در بهبود نتایج مراقبت‌ها و کاهش هزینه‌های پرداختی بیماران» ارائه کرد.

مقرون به‌صرفه بودن کاهش بستری بیمار در بیمارستان برای نظام سلامت، تاثیر مثبت پرستار پرکتیشنر در درمان و مراقبت، ارتقای رضایت بیمار، کاهش زمان انتظار و ... مواردی است که بر اساس پژوهش جهانگیری از مزایای پرستار پرکتیشنر است. وی حضور پرستار پرکتیشنر را به چهار حوزه بالینی، آموزشی، پژوهشی و رهبری تقسیم کرد.

جهانگیری گفت: مهمترین مزیت اجرای پرستار پرکتیشنر بهبود کیفیت خدمات و افزایش رضایتمندی مردم است زیرا در مقایسه با پزشک وقت بیشتری را در کنار بیمار می گذارند، حالا ممکن است کاهش هزینه هم رخ بدهد یا ندهد، مهم ارتقای کیفیت خدمات سلامت است.

مدیر مکسا با بیان اهداف پرستار پرکتیشنر سطح سه و همچنین ترسیم نقشه نظام مدیریت و ارائه خدمات بالینی یکپارچه، به تفاوت بین پرستار پرکتیشنر و پرستار عمومی پرداخت. دسته‌بندی ۱۷شاخص شایستگی پرستار پرکتیشنر بر اساس استانداردهای انجمن دانشکده‌های پرستاری آمریکا بخش بعدی ارائه وی بود.

جهانگیری در ادامه وظایف کلیدی پرستار پرکتیشنر در سطح سوم را برشمرد و بر اساس موارد مطالعاتی تاثیر پرستار پرکتیشنر در مراقبت از بیماران سرطانی و چگونگی پاسخ به نیازهای آنها اعم از درمانی، عاطفی و ... را توضیح داد.

مدیر مکسا در ادامه با ارائه گزارشی از عملکرد موسسه کنترل سرطان ایران در زمینه ارائه خدمات مراقبتی به بیماران سرطانی چه در مراکز درمانی و چه در منزل به نقش پرستاران پرکتیشنر در سطح سوم مراقبت پرداخت.

جهانگیری همچنین به اهمیت پرستار پرکتیشنر تسکینی در منزل از دیدگاه سیاست‌گذاری مانند پاسخ به نیاز سالمندی و بیماری‌های مزمن، کاهش هزینه‌های نظام سلامت، کاهش فشار بیمارستان‌ها، ارتقای کیفیت مراقبت‌ها و بهبود تجربه خانواده‌ها، رفع کمبود پزشک در مراقبت تسکینی و ... اشاره کرد.

مدیر مکسا همچنین خلا‌ءهای موجود در ایران برای پرستاری پرکتیشنر مانند نبود مسیر شغلی مشخص، نبود سیستم ارزیابی مناسب، نبود سیستم پرداخت واضح و ... را برشمرد و همچنین پیشنهادهای سیاستی خود برای توسعه نقش پرستار پرکتیشنر در سطح سوم را ارائه کرد.